|
چاوەڕێی ویژدانی چینی سەرەوە بین یان خۆڕێکخستنی چینی چەوساوە؟
عبدالرحمن رسول |
١٩ / ٤ / ٢٠١٨
کاتێک لەکۆمەڵگایەکدا، هەژارى و نەدارى و بێکارى، بەردەوام لەگەشەسەندندابێت، گەندەڵى و چەوسانەوەو نابەرابەرى لەجیاتى چارەسەر بەرەو هەڵکشان بچێت، ئەوا بەردەوام کۆمەڵگا لەناو شەڕى نەتەوەیی و تایەفەگەرى و ئایینى و مەزهەبى و ناوچەگەریدا دەبێت، کاتێک داب ونەرێتە کۆنەپەرست و بیروباوەڕە دواکەوتووەکان برەو بسێنن، ئەوا ئەمە وەک بەڵا، باڵ دەکێشێت بەسەر ژیانی تەواوى تاکەکانى کۆمەڵگادا. لەناوبردنى ئەو بەڵایە، بەر لە هەرچی، پەیوەندى بە هۆشیارى زۆرینەی کۆمەڵگاوەیە، ئەو هۆشیاریەی هیچ جۆرە کۆیلایەتیەک، لەژێر هیچ ناونیشان و هیچ بیانویەکدا قبوڵ ناکات. تێگەیشتنى خەڵکى چەوساوەیش لەبارى کۆمەڵایەتى خۆی، سەرئەنجامى ژیانى واقیعى چینەکەیەتى نەک تێگەیشتن و هەرسکردنى بیروباوەڕو بۆچوونەکانى ئەم ئایین، ئەو فەیلەسوف، ئەو حیزب و ڕێکخراوی پێشڕەو.
مرۆڤ بەرد و شاخ نیە بەرگەى ئەم هەموو زەبروزەنگ و زۆرەملێ و چەوسانەوەیە بگرێت، وە لە کۆتاییدا، سنوورێکی هەیە بۆ بەرگە گرتن، بۆیە لە کاتی خۆیدا ئەو سنوورە دەشکێنێت. هەروەک نووسەرى بەناوبانگ جیم رۆنان دەڵێت: (ئەگەر ئەو شوێنەى کە لێی وەستاون بەدڵتان نیە، بیگۆڕن ... ئێوەدرەخت نین....!!). هەروەها ئۆبەیت کێڵنى گووتویەتى: (کاتێک مرۆڤێک هەژارى وبرسێتى دەیگریەنێت، پێکەنینى مرۆڤەکانى تر، جگە لە گەمژەیی، هیچ مانایەکى ترى نیە).
بەڵێ، هەروایە، دەبێت شایی و لوغانى ماڵە ئاغاو بەگ و کوێخاکان چ مانایەکی هەبێت بۆ کوڕو کچە هەژارو جوتیارو کرێکارو فەرمانبەرو فرۆشیاری دەستگێڕو زەحمەتکێشەکان؟ لە کاتێکدا زۆرینەی کۆمەڵگا لەوان پێکهاتبێت، وە هەر ئەوانیش بەرهەمهێن و ڕێکخەری کۆمەڵگا بن، هەر ئەوان ئامادەکاری بەرهەمە هەمەجۆرەکانی سەر زەوی و ژێر زەوی بن، ئیتر لە کارگەو سەر زەویەکان، لە فەرمانگەو خەستەخانەو قوتابخانەکان، بەڵام لەگەڵ ئەوەیشدا خاوەنی هیچ یەکێک لەو بەرهەمانە نەبن، وە مووچەکەیان ڕێگەی ئەوەیان نەدا کەمترین خۆشی و ئاهەنگ بگێڕن، ئیتر بەوان چی کۆمەڵگا هەرچەند دەوڵەمەند بێت؟ بەوان چی دەوڵەمەندبوونی کۆمەڵگا بەشێکی کەمی کۆمەڵگا ئاسوودە و خۆشگوزەران بکات و هەروەک بەرپرسە سیاسیەکان، کاتەکانیان لە گەشتی ووڵاتاندا بەسەر ببەن و مناڵەکانیان لە باشترین زانکۆی جیهانیدا بخوێنن و لە باشترین خەستەخانەکانی جیهاندا تیمار بکرێن؟ بەوان چی هەموو دەوڵەمەندیەکی ووڵات، قەیران بێت بۆ ئەوان و خۆشی و کەیف و سەفا بێت بۆ بەرپرسەکان؟ ئەو دەوڵەمەندیەی ووڵاتیان بۆچیە کە نەخۆشخانەو خوێندنگاکان و زانکۆکان، کەمترین پێداویستی زانستییان بۆ دابین نەکرێت؟
بەڵێ، ئەوەیە سیستمی چەوساندنەوە، بەدرێژایی مێژوو، کۆکردنەوەى سامان و سەرمایەو پارە، کاری کەمینەیەکی کۆمەڵگا بووە، ئەو کەمینەیەی بە زۆرەملێ، بوونەتە سەرمایەدارو خاوەن کۆمپانیای جۆراوجۆرو بە سەپاندنى یاسا برجوازیەکانیشیان، سیستمێکی چەوسێنەرى نابەرابەرو سەرکوتکاریان سەپاندووە بەسەر کۆمەڵگادا نەک بەهۆى کارکردن وماندوو بوونی خۆیانەوە. هەروەک کارڵ مارکس گووتویەتى: (سامانێکی زۆر گەورە، هەروەک قارچک لە زەویەوە سەری دەهێنایەدەر، ئەمەیش دەبووە مایەی کەڵەکەبوونی سەرەتایی بەبێ خەرج کردنی تاکە پوولێک)، یان دەڵێت: (سامانی نەتەوەیی و هەژاری میللەت هەریەک شتن، مارکس، کەڵەکەبوونی سەرەتایی سەرمایە).
عبداڵلە پەشێوى شاعیریش گوتویەتی:
(من دەڵێم سەردارى ئێمە چەتەومافیاو گەل فرۆشن
دەڵێن نا نا ئەوان بۆنانى گەل تێدەکۆشن
من دەڵێم لەبرى شەراب ئەوان خوێنى گەل دەنۆشن
لێم پەست دەبن کۆیلە دەربار ئەوانەى دایم لەکۆشن
دە تێ بگەن هەتا ئێوە مەڕبن کەڕبن کەلە بۆشن
ئەوانەى چاکتر دەستیان ڕادێ
چاکتر خوێنى ئەو میللەتە دەدۆشن ).
بە هەرحاڵ! سیستمی چەوساندنەوە، هۆشیاری و ڕێکخراوبوونی چینی چەوساوە دەخوازیت، هیچ گۆڕانکاریەکیش ڕوونادات، وە هیچ جۆرە دەسەڵاتێکى سەرکوتکاریش لەخۆیەوە ناگۆڕدرێت، نە ئاسمان بۆمان دەگۆڕێ و نە زەوى، بەڵکو ئەوە خەڵکێکى ناڕازیە بە تێکۆشانى بەردەوام، گۆڕانکاریە مێژووییەکان دەکاتە واقیع.
هەروەک لە سرودى ئینترناسیۆنالدا گوێمان لێدەبێت:
هەستن لە خەو کۆیلەو برسی ئەم جیهانە
ئەى ئەوانەی ساڵ دوانزەی مانگ برسیتانە
ڕێگایەکی تر نەماوە لەبەردەم خەڵکی چەوساوەدا. ئەگەر هەموو تێکڕا، دەست بەتێکۆشانى یەکگرتوانەو هاوبەش نەکەین، خەڵک خۆی ڕێکنەخات، ئازادیخوازان و یەکسانیخوازان و چەپ وکۆمۆنیستەکان خۆیان لە پرشوبڵاوى ڕزگار نەکەن و ئاسۆى تێکۆشانێکى هاوبەش و یەکگرتوانە بنیاد نەنێن، کۆمەڵگا زیاتر لەوەى هەیە، بەکردەوە دەچێتە نێو بەربەریزم و کاولکارى و کۆمەڵکوژى و جەنگی داگیرکاری و ئاوارەییەکی زیاترەوە. هەرجۆرە چاوەڕوانیەکیش لە پارێزەرانى سیستمى سەرمایەدارى بۆ هێنانەدى گۆڕانکاریەکى باشتر، جگە لەخۆفرێودان و کات بەفیڕۆدان هیچى تر نیە. چاوەڕوانی ویژدانی سیاسی چینی سەرەوەی کۆمەڵگا، بێبنەما و بێ ئەرزشە. بۆیە تەنها چارەسەر بەدەست خودى خەڵکە، ئەمەیش لە ڕێگای برەودانەوە بە بزووتنەوەی سۆشیالیستی، بزووتنەوەی یەکگرتووی چینە ژێردەستەکان.
مرۆڤ بەرد و شاخ نیە بەرگەى ئەم هەموو زەبروزەنگ و زۆرەملێ و چەوسانەوەیە بگرێت، وە لە کۆتاییدا، سنوورێکی هەیە بۆ بەرگە گرتن، بۆیە لە کاتی خۆیدا ئەو سنوورە دەشکێنێت. هەروەک نووسەرى بەناوبانگ جیم رۆنان دەڵێت: (ئەگەر ئەو شوێنەى کە لێی وەستاون بەدڵتان نیە، بیگۆڕن ... ئێوەدرەخت نین....!!). هەروەها ئۆبەیت کێڵنى گووتویەتى: (کاتێک مرۆڤێک هەژارى وبرسێتى دەیگریەنێت، پێکەنینى مرۆڤەکانى تر، جگە لە گەمژەیی، هیچ مانایەکى ترى نیە).
بەڵێ، هەروایە، دەبێت شایی و لوغانى ماڵە ئاغاو بەگ و کوێخاکان چ مانایەکی هەبێت بۆ کوڕو کچە هەژارو جوتیارو کرێکارو فەرمانبەرو فرۆشیاری دەستگێڕو زەحمەتکێشەکان؟ لە کاتێکدا زۆرینەی کۆمەڵگا لەوان پێکهاتبێت، وە هەر ئەوانیش بەرهەمهێن و ڕێکخەری کۆمەڵگا بن، هەر ئەوان ئامادەکاری بەرهەمە هەمەجۆرەکانی سەر زەوی و ژێر زەوی بن، ئیتر لە کارگەو سەر زەویەکان، لە فەرمانگەو خەستەخانەو قوتابخانەکان، بەڵام لەگەڵ ئەوەیشدا خاوەنی هیچ یەکێک لەو بەرهەمانە نەبن، وە مووچەکەیان ڕێگەی ئەوەیان نەدا کەمترین خۆشی و ئاهەنگ بگێڕن، ئیتر بەوان چی کۆمەڵگا هەرچەند دەوڵەمەند بێت؟ بەوان چی دەوڵەمەندبوونی کۆمەڵگا بەشێکی کەمی کۆمەڵگا ئاسوودە و خۆشگوزەران بکات و هەروەک بەرپرسە سیاسیەکان، کاتەکانیان لە گەشتی ووڵاتاندا بەسەر ببەن و مناڵەکانیان لە باشترین زانکۆی جیهانیدا بخوێنن و لە باشترین خەستەخانەکانی جیهاندا تیمار بکرێن؟ بەوان چی هەموو دەوڵەمەندیەکی ووڵات، قەیران بێت بۆ ئەوان و خۆشی و کەیف و سەفا بێت بۆ بەرپرسەکان؟ ئەو دەوڵەمەندیەی ووڵاتیان بۆچیە کە نەخۆشخانەو خوێندنگاکان و زانکۆکان، کەمترین پێداویستی زانستییان بۆ دابین نەکرێت؟
بەڵێ، ئەوەیە سیستمی چەوساندنەوە، بەدرێژایی مێژوو، کۆکردنەوەى سامان و سەرمایەو پارە، کاری کەمینەیەکی کۆمەڵگا بووە، ئەو کەمینەیەی بە زۆرەملێ، بوونەتە سەرمایەدارو خاوەن کۆمپانیای جۆراوجۆرو بە سەپاندنى یاسا برجوازیەکانیشیان، سیستمێکی چەوسێنەرى نابەرابەرو سەرکوتکاریان سەپاندووە بەسەر کۆمەڵگادا نەک بەهۆى کارکردن وماندوو بوونی خۆیانەوە. هەروەک کارڵ مارکس گووتویەتى: (سامانێکی زۆر گەورە، هەروەک قارچک لە زەویەوە سەری دەهێنایەدەر، ئەمەیش دەبووە مایەی کەڵەکەبوونی سەرەتایی بەبێ خەرج کردنی تاکە پوولێک)، یان دەڵێت: (سامانی نەتەوەیی و هەژاری میللەت هەریەک شتن، مارکس، کەڵەکەبوونی سەرەتایی سەرمایە).
عبداڵلە پەشێوى شاعیریش گوتویەتی:
(من دەڵێم سەردارى ئێمە چەتەومافیاو گەل فرۆشن
دەڵێن نا نا ئەوان بۆنانى گەل تێدەکۆشن
من دەڵێم لەبرى شەراب ئەوان خوێنى گەل دەنۆشن
لێم پەست دەبن کۆیلە دەربار ئەوانەى دایم لەکۆشن
دە تێ بگەن هەتا ئێوە مەڕبن کەڕبن کەلە بۆشن
ئەوانەى چاکتر دەستیان ڕادێ
چاکتر خوێنى ئەو میللەتە دەدۆشن ).
بە هەرحاڵ! سیستمی چەوساندنەوە، هۆشیاری و ڕێکخراوبوونی چینی چەوساوە دەخوازیت، هیچ گۆڕانکاریەکیش ڕوونادات، وە هیچ جۆرە دەسەڵاتێکى سەرکوتکاریش لەخۆیەوە ناگۆڕدرێت، نە ئاسمان بۆمان دەگۆڕێ و نە زەوى، بەڵکو ئەوە خەڵکێکى ناڕازیە بە تێکۆشانى بەردەوام، گۆڕانکاریە مێژووییەکان دەکاتە واقیع.
هەروەک لە سرودى ئینترناسیۆنالدا گوێمان لێدەبێت:
هەستن لە خەو کۆیلەو برسی ئەم جیهانە
ئەى ئەوانەی ساڵ دوانزەی مانگ برسیتانە
ڕێگایەکی تر نەماوە لەبەردەم خەڵکی چەوساوەدا. ئەگەر هەموو تێکڕا، دەست بەتێکۆشانى یەکگرتوانەو هاوبەش نەکەین، خەڵک خۆی ڕێکنەخات، ئازادیخوازان و یەکسانیخوازان و چەپ وکۆمۆنیستەکان خۆیان لە پرشوبڵاوى ڕزگار نەکەن و ئاسۆى تێکۆشانێکى هاوبەش و یەکگرتوانە بنیاد نەنێن، کۆمەڵگا زیاتر لەوەى هەیە، بەکردەوە دەچێتە نێو بەربەریزم و کاولکارى و کۆمەڵکوژى و جەنگی داگیرکاری و ئاوارەییەکی زیاترەوە. هەرجۆرە چاوەڕوانیەکیش لە پارێزەرانى سیستمى سەرمایەدارى بۆ هێنانەدى گۆڕانکاریەکى باشتر، جگە لەخۆفرێودان و کات بەفیڕۆدان هیچى تر نیە. چاوەڕوانی ویژدانی سیاسی چینی سەرەوەی کۆمەڵگا، بێبنەما و بێ ئەرزشە. بۆیە تەنها چارەسەر بەدەست خودى خەڵکە، ئەمەیش لە ڕێگای برەودانەوە بە بزووتنەوەی سۆشیالیستی، بزووتنەوەی یەکگرتووی چینە ژێردەستەکان.
