عەقڵی باوو هۆشیاریی شۆڕشگێری
حیکمەت هەڵەبجەیی
بێگومانین لەوەی مێژوو نکوڵی لەبوونی بیرو هۆش یان عەقڵ ناکات؛ کاتێک ئەمە رەنگدانەوەی دیاردەو ڕووداوەکانە. ئەوانە دروستکراوی هەوەس و ئارەزووی ئەم ڕێکخراوو ئەو دەستەڵات نین، ئەگەرچی دەسەڵات، ڕاستتر چینی دەسەڵاتدار، هەموو فیکرو ئامرازە فیکریەکانی لەدەستدایە لە هەموو سەردەمێکداو هەمووشی لە بەرژەوەندی خۆی ئاراستە دەکات. وە هەر ئەوەیش شتێک دروست دەکات بەناوی بیرو هۆشی سەروەر. بۆیە دەتوانین بڵێین، هەمیشە عەقڵی باو، دیدگای دەستەڵات و پێکهاتە سیاسیەکانێتی، ئەگەرچی دەسەڵات خۆی بیرو هۆشمەندی، دەگێڕێتەوە بۆ تاک خۆی و بۆ سروشت و دیاردەکانی. واتە چینی سەروەر بە دەسەڵات و بیرمەندو ئابووریزانەکانیەوە، هۆشمەندیی دەخاتە دەرەوەی کۆمەڵگا، ئەمە لەکاتێکا ئەو هۆشمەندیە، کۆمەلایەتیە، وە دەرئەنجامی مێژوویەکی ماتریالیستیە، ڕەنگدانەوەی ڕووداوو دیاردە مێژوویی و کۆمەڵایەتیەکانە.
عەقڵی باو، ئایدیۆلۆژیای سەروەری چینی دەسەلاتدارە، ژاوەژاوە فیکریەکەی دەوڵەتەو لە بەرژەوەندیی دەسەڵاتدارانەوە سەرچاوە ئەگرێت، ئەوەیش هەمان ئەو عەقڵە باوەیە کە لە میدیاکانەوە جاڕی بۆ دەدریت، کەناڵ و مینبەرو کۆڕو سیمیناری بۆ دەگیرێت، سەدەها گۆڤارو ڕۆژنامەو کتێبی بۆ لە چاپ دەدریت، دەکرێتە ئاوێنەی کورتە ڕووداو، یان سەرئەنجام وەرگرتنی سەقەتی ئەم بیرمەندو ئەو زانای ئابووریی. هەر بەو جۆرەیش، ئەیانەوێت لە جەوهەری ڕووداوەکان و ڕاستیە مێژووییەکان و ناکۆکیە کۆمەلایەتیەکان و هۆکارە ئەسڵیەکان و خودی سیستمەکە، دووری بخەنەوە.عەقڵی باو کە دیدی دەستەڵات و پێکهاتەکانیەتی، هۆشمەندی کۆمەلایەتی دەگێڕێتەوە بۆ عەقڵی تاک خۆی، ئەمەیش بە مەبەستی دابڕینی تاکەکان لە خودی ڕووداوە واقیعیەکان خۆیان. بۆیە جارێک ئەو هۆشیاریە دەگێڕنەوە بۆ ئاسمان و جیهانێکی شارراوە، جارێکی تر بۆ شارەزایانی بواری ئابووری وسیاسی، ئەمانەیش هەموویان دەروێشی بۆرژوازیەکانن، سەر بە دەستەڵاتن، دەوڵەت و دامودەزگا فیکریەکانشی، سەکۆی چەلەحانێکانیانە. لەنێو ئەوانیشدا، چەپەکانیش جێگایەکی گەورەیان داگیر کردووە. ئەمانە تێکڕا، لەژێر چەتری دەستەڵاتدا، عەقڵی باو بەڕێوە ئەبەن، ئیتر ئەگەر بە ئاگا بن یان بێ ئاگا، هەمووشیان خەریکی سیاسەتبازیین، سیاسەتیش سەکۆی سەرەکی دەسەڵاتە بۆ چەلەحانێی ئەو حیزبانەی لە دەوری دەستەڵات گردبوونەتەوەو خۆیان لێ بووە بە نمایندەو دەمڕاستی جەماوەرێکی هەژارو ڕەشوڕووت و بەناوی میللەت و نەتەوەوە قسە ئەکەن. جارجارەیش ئەبێت دەسەڵات، چینی باڵادەستی بۆرژوازی، وەک مار کاژێک فڕێ بدات و بە چاکسازی و دەموچاو گۆڕین ونوێ کردنەوەی رەنگ و ڕووخساری نمایندەو ئەکتەرەکانی، نوێ کردنەوەیەک لە دەستەڵاتی دەوڵەتدا دروست بکات لە ڕێگای یاریە پەرلەمانیەکانەوە. ئەمە لەکاتێکا کێشەی جەماوەر نە لەگۆرینی دەموچاوەکانەو نە گۆڕینی فۆرمی سیاسی دەستەڵات، نە عەقڵەو نەڕووخسار، بەڵکو کێشەکە گۆرینی ڕیشەییی ژیان و چۆنیەتی ئەم ئیدارەو بەرێوەبردنەیە کە بەرهەمهێنان و دابەش کردن تیایدا قۆرخ کراوەو دەوڵەت خاوەندارێتی ئەکات .هەتا ئەم ئامێرە قێزەونە -دەوڵەت- تێکوپێک نەشکێ، مرۆڤ ئاسوودە ناژی، ئەو ئامێرەی توانیویەتی دەست بەسەر هەمو خێرو خێراتی کۆمەڵدا بگرێت و جەماوەری کارگەر بکاتە کەرەسەی بەرهەمهێنان و وەک ئامرازی کارو کاڵاو کەلوپەل بەکاری بهێنێت بۆ قازانج، بۆ خزمەتی دەوڵەت، بۆ بە کوشتدانی لە جەنگەکاندا وەک هاوڵاتی. هەر لەمەیشەوە، لە ناکۆکیەکانی بەرهەمهێنان و دابەش کردن خۆیەوە، ئەو هۆشیاریە کۆمەلایەتیە دروست دەبێت کە جەماوەر بەردەوام لە خەباتدا خۆی ببینێتەوە بۆ گۆڕینی ئەم جیهانە گەندەڵ و سەقەتە. ئەمە سەرباری ئەوەی چەندان لایەن و حیزب و کەسایەتی و بیرمەند و شارەزا لەبوارەکانی ئابووری و سیاسەتدا، هەوڵیان داوە رێگا چارەیەک بدۆزنەوە بۆ سەقامگیری ئەم سیستمەو چاککردنی باری بژێوی و گوزەرانی کۆمەڵ. بەڵام هیچ کام لەو هەوڵانە، ئەوەندەی تاڵە موویەک ژیانی کۆمەڵی لە جەوهەری بۆگەنی ئەم سیستمە دوورنەخستۆتەوە، بەڵکو هیچی نەگۆڕیوە بەرزکردنەوەی ئاستی چەوساندنەوە نەبێت. وە هیچ گۆڕانکاریەکیش ڕوونادات بە جەماوەری ڕەنجکێش خۆی نەبێت کە هەرگیز لە خەبات نەوەستاوە بۆ گەیاندنی پەیامە مێژوییەکەی، ئەویش تەفروتونا کردنی دەوڵەتە بە لەناو بردنی چینە کۆمەلایەتیەکان. وە هەر بەو ڕێگایەش گسک لە عەقڵی سائیدو چین و توێژە بەرهەمهێنەکانی ئەو عەقڵە دەدرێت کە دەوڵەت هەمیشە لە بایەخیان بەرزدەکاتەوەو دەهۆڵ بۆ ئایدیا هەرە پڕووپووچەکانیان لێدەدات. وە هەر ئەوەش، هەموو چارەسەرە درۆزنانەکانی دەوڵەت دەپێچێتەوە کە هەر تەنها گەڕان بووە بە دوای چارەسەرێکی نموونەییدا بۆ ڕزگار کردنی کۆمەڵگاکەی لە مەترسی هێرشی چینەکانی خوارەوە بەڕێگای جوانکاری و تعمیرکردنی دەوڵەت و بەمەبەستی سەقامگیریی دەستەڵات. هیچ کام لەم رێگا چارانەش، هیچی لە ماهیەتی بۆرژوازی و خەسڵەتی موڵکدارێتیەکەی نەگۆڕیوە کە دەبێت وەک شێرپەنجە بن بڕ بکرێت. مێژووش لە ململانێکانیدا، گەلێ هەنگاوی بڕیوە، لەو کۆیلەیەوە کە کڕین و فرۆشتنی پێوە کراوە، گەیشتۆتە ئەو کارگەرەی لە ئازادکرنیەوە لە فرۆشتنی هێزی زیهن و بازوویەوە، دەرکی کۆیلایەتیەکی نوێ دەکات، دەرکی ئەوە دەکات بنچینەی کۆمەڵ نەگۆڕراوە، ڤایرۆسەکە کە دەستەڵاتە هەروەک خۆی ماوە. وە سەرباری ئەوەی خەباتی بەردەوام، ڕۆژی کار کردنی لە ١٦ سەعاتەوە گەیاندە ٨ سەعات، بەڵام ئەمەش هیچی لە جەوهەری چەوساندنەوە نەگۆڕی، بەڵکو تا ئێشتایش کارگەر، گەرچی ئەو جۆرە خەباتە ئابووریە ڕۆژانەیە، بەشێکە لە خەباتی بژێوی خۆی بە شێوەیەک کە بگونجێت لەگەڵ گەشەی بەردەوامی ئەو شارستانیەتەدا کە هەتا بۆ پێشەوە بڕوات، مرۆڤ هەژارترو سووک و ڕسواتر دەکات، کارگەر بەردەوام لەو پێداویستیانە مەحروم دەکرێت کە خۆی بەرهەمیان دەهێنێت، کەچی ناچار دەکرێت بە کەمێک پول و پارە، ئەو شتانە بکڕێتەوە کە بەرهەمی ڕەنجەشانی خۆیەتی، ئەو بەرهەمدەهێنێت و خاوەن موڵک و دەسەڵاتداران خاوەندارێتی بەرهەمەکانی ئەکەن. بۆیە هەموو خەباتێکی کارگەر، لە جەوهەردا، بۆ لەناوبردنی خۆیەتی وەک کارگەرو گەڕانەوەی بۆ کۆمۆنە ئینسانیەکەی. ئەمەیش بەبێ سەرکەوتنی پێشوەخت بەسەر دەوڵەتدا، هەروەک خەونێکی خۆش دەمێنێتەوە. مێژووی خەباتیش نیشانی داوین، چۆن شۆڕشی کۆمۆنەی پاریسی ۱۸۷۱، هەموو دامودەزگا سیاسیەکانی دەوڵەتی تێکشکاندو خۆبەڕێوەبردنی هەرەوەزکاریە کۆمۆنیەکانی خستە جێگای لە بەرهەمهێنان و ڕێکخستنی کۆمەڵدا. وە هەر خواستی ئەو ژیانە هەرەوەزکاریەیش، هۆشیاریەکی شۆڕشگێری دەخووڵقێنێت بۆ لەناوبردنی ئەم کۆمەڵگایە. بە سەرکەوتنی ئەو ژیانە کۆمۆنیەش گسکێک لە ڕابووردوو ئەدرێت بە عەقڵە باوەکەی و شوێنەوارە ناڕێکوپێکەکانی دەوڵەت و سەرمایەوە کە زەمینەی ئەو عەقڵە باوەیشن. وە ئیتر هەرەوەزکاریەکان بە خۆبەڕێوەبردنی بەرهەمهێنەران، ژیان ڕێکدەخەن نەک بە وەزارەتەکان بێ بەروبوومەکان و پرۆژە سەرمایەداریەکانیان. ئیتر هەرەوەزکاریە کۆمۆنەکان نە پرۆژەی سیاسی دەوڵەتێک دەبن و نە بیرمەندو لێزانی بۆ تەرخان دەکرێت چۆن ببرێت بەڕێوە، نە بەڕێوەبردنی زانستیانەی دەوێت، نە ئابووریزانی دەوێت کۆمەڵگاو چینە ناکۆکەکانی ئاشت بکاتەوە، نە عەقڵی باویش دەمێنێت تەمومژی فیکریی بکاتە حیکمەتی دەسەڵاتداران، وە ئیتر عەقلی باو ناکرێتە مەحەک بۆدیتنی هیچ ڕووداوێک، هیچ دیاردەیەک، ئەو عەقڵەی عەقڵیەتی دەستەڵات خۆیەتی، بەڵکو ئیتر بەرژەوەندیی هاوبەش، ڕێکخەری ژیان دەبێت، عەقڵی ئەو بەرژەوەندیە کۆمەڵ دەجووڵێنێت نەک عەقڵی ئەو ڕاوێژکارەی ووشەکانیشی بە پول و پارەیەکی زۆر دەفرۆشێت، وە تەنانەت هەر ئێستایش، خەباتی پرۆلیتاریا بۆ تێپەڕبوون لە کۆمەڵگای ڕکابەریەوە بەرەو کۆمەڵگای هەرەوەزکاریی، خەباتێکی عەقڵی نیە، شەڕی عەقڵیش نیە، بەڵکو ئاوێنەی ئەو خەباتە شۆرشگێریەیە کە ناکۆکی و جیاوازی چینایەتی سەرچاوەکەیەتی، ئەو ناکۆکیەی هۆشمەندیی خۆبەڕێوەبردن لە کۆمۆنە هەرەوەزکایەکاندا، دەکاتە ئەو هۆشمەندیە شۆڕشگیریەی لە کاتی گونجاوی مێژوویی خۆیدا، دژی هەموو عەقڵی باو دەوەستێتەوەو دەبیت بەشێک لە دینەمۆی پاڵنان بە مێژووەوە بەرەو ژیانێکی کۆمۆنی.
حیکمەت هەڵەبجەیی
بێگومانین لەوەی مێژوو نکوڵی لەبوونی بیرو هۆش یان عەقڵ ناکات؛ کاتێک ئەمە رەنگدانەوەی دیاردەو ڕووداوەکانە. ئەوانە دروستکراوی هەوەس و ئارەزووی ئەم ڕێکخراوو ئەو دەستەڵات نین، ئەگەرچی دەسەڵات، ڕاستتر چینی دەسەڵاتدار، هەموو فیکرو ئامرازە فیکریەکانی لەدەستدایە لە هەموو سەردەمێکداو هەمووشی لە بەرژەوەندی خۆی ئاراستە دەکات. وە هەر ئەوەیش شتێک دروست دەکات بەناوی بیرو هۆشی سەروەر. بۆیە دەتوانین بڵێین، هەمیشە عەقڵی باو، دیدگای دەستەڵات و پێکهاتە سیاسیەکانێتی، ئەگەرچی دەسەڵات خۆی بیرو هۆشمەندی، دەگێڕێتەوە بۆ تاک خۆی و بۆ سروشت و دیاردەکانی. واتە چینی سەروەر بە دەسەڵات و بیرمەندو ئابووریزانەکانیەوە، هۆشمەندیی دەخاتە دەرەوەی کۆمەڵگا، ئەمە لەکاتێکا ئەو هۆشمەندیە، کۆمەلایەتیە، وە دەرئەنجامی مێژوویەکی ماتریالیستیە، ڕەنگدانەوەی ڕووداوو دیاردە مێژوویی و کۆمەڵایەتیەکانە.
عەقڵی باو، ئایدیۆلۆژیای سەروەری چینی دەسەلاتدارە، ژاوەژاوە فیکریەکەی دەوڵەتەو لە بەرژەوەندیی دەسەڵاتدارانەوە سەرچاوە ئەگرێت، ئەوەیش هەمان ئەو عەقڵە باوەیە کە لە میدیاکانەوە جاڕی بۆ دەدریت، کەناڵ و مینبەرو کۆڕو سیمیناری بۆ دەگیرێت، سەدەها گۆڤارو ڕۆژنامەو کتێبی بۆ لە چاپ دەدریت، دەکرێتە ئاوێنەی کورتە ڕووداو، یان سەرئەنجام وەرگرتنی سەقەتی ئەم بیرمەندو ئەو زانای ئابووریی. هەر بەو جۆرەیش، ئەیانەوێت لە جەوهەری ڕووداوەکان و ڕاستیە مێژووییەکان و ناکۆکیە کۆمەلایەتیەکان و هۆکارە ئەسڵیەکان و خودی سیستمەکە، دووری بخەنەوە.عەقڵی باو کە دیدی دەستەڵات و پێکهاتەکانیەتی، هۆشمەندی کۆمەلایەتی دەگێڕێتەوە بۆ عەقڵی تاک خۆی، ئەمەیش بە مەبەستی دابڕینی تاکەکان لە خودی ڕووداوە واقیعیەکان خۆیان. بۆیە جارێک ئەو هۆشیاریە دەگێڕنەوە بۆ ئاسمان و جیهانێکی شارراوە، جارێکی تر بۆ شارەزایانی بواری ئابووری وسیاسی، ئەمانەیش هەموویان دەروێشی بۆرژوازیەکانن، سەر بە دەستەڵاتن، دەوڵەت و دامودەزگا فیکریەکانشی، سەکۆی چەلەحانێکانیانە. لەنێو ئەوانیشدا، چەپەکانیش جێگایەکی گەورەیان داگیر کردووە. ئەمانە تێکڕا، لەژێر چەتری دەستەڵاتدا، عەقڵی باو بەڕێوە ئەبەن، ئیتر ئەگەر بە ئاگا بن یان بێ ئاگا، هەمووشیان خەریکی سیاسەتبازیین، سیاسەتیش سەکۆی سەرەکی دەسەڵاتە بۆ چەلەحانێی ئەو حیزبانەی لە دەوری دەستەڵات گردبوونەتەوەو خۆیان لێ بووە بە نمایندەو دەمڕاستی جەماوەرێکی هەژارو ڕەشوڕووت و بەناوی میللەت و نەتەوەوە قسە ئەکەن. جارجارەیش ئەبێت دەسەڵات، چینی باڵادەستی بۆرژوازی، وەک مار کاژێک فڕێ بدات و بە چاکسازی و دەموچاو گۆڕین ونوێ کردنەوەی رەنگ و ڕووخساری نمایندەو ئەکتەرەکانی، نوێ کردنەوەیەک لە دەستەڵاتی دەوڵەتدا دروست بکات لە ڕێگای یاریە پەرلەمانیەکانەوە. ئەمە لەکاتێکا کێشەی جەماوەر نە لەگۆرینی دەموچاوەکانەو نە گۆڕینی فۆرمی سیاسی دەستەڵات، نە عەقڵەو نەڕووخسار، بەڵکو کێشەکە گۆرینی ڕیشەییی ژیان و چۆنیەتی ئەم ئیدارەو بەرێوەبردنەیە کە بەرهەمهێنان و دابەش کردن تیایدا قۆرخ کراوەو دەوڵەت خاوەندارێتی ئەکات .هەتا ئەم ئامێرە قێزەونە -دەوڵەت- تێکوپێک نەشکێ، مرۆڤ ئاسوودە ناژی، ئەو ئامێرەی توانیویەتی دەست بەسەر هەمو خێرو خێراتی کۆمەڵدا بگرێت و جەماوەری کارگەر بکاتە کەرەسەی بەرهەمهێنان و وەک ئامرازی کارو کاڵاو کەلوپەل بەکاری بهێنێت بۆ قازانج، بۆ خزمەتی دەوڵەت، بۆ بە کوشتدانی لە جەنگەکاندا وەک هاوڵاتی. هەر لەمەیشەوە، لە ناکۆکیەکانی بەرهەمهێنان و دابەش کردن خۆیەوە، ئەو هۆشیاریە کۆمەلایەتیە دروست دەبێت کە جەماوەر بەردەوام لە خەباتدا خۆی ببینێتەوە بۆ گۆڕینی ئەم جیهانە گەندەڵ و سەقەتە. ئەمە سەرباری ئەوەی چەندان لایەن و حیزب و کەسایەتی و بیرمەند و شارەزا لەبوارەکانی ئابووری و سیاسەتدا، هەوڵیان داوە رێگا چارەیەک بدۆزنەوە بۆ سەقامگیری ئەم سیستمەو چاککردنی باری بژێوی و گوزەرانی کۆمەڵ. بەڵام هیچ کام لەو هەوڵانە، ئەوەندەی تاڵە موویەک ژیانی کۆمەڵی لە جەوهەری بۆگەنی ئەم سیستمە دوورنەخستۆتەوە، بەڵکو هیچی نەگۆڕیوە بەرزکردنەوەی ئاستی چەوساندنەوە نەبێت. وە هیچ گۆڕانکاریەکیش ڕوونادات بە جەماوەری ڕەنجکێش خۆی نەبێت کە هەرگیز لە خەبات نەوەستاوە بۆ گەیاندنی پەیامە مێژوییەکەی، ئەویش تەفروتونا کردنی دەوڵەتە بە لەناو بردنی چینە کۆمەلایەتیەکان. وە هەر بەو ڕێگایەش گسک لە عەقڵی سائیدو چین و توێژە بەرهەمهێنەکانی ئەو عەقڵە دەدرێت کە دەوڵەت هەمیشە لە بایەخیان بەرزدەکاتەوەو دەهۆڵ بۆ ئایدیا هەرە پڕووپووچەکانیان لێدەدات. وە هەر ئەوەش، هەموو چارەسەرە درۆزنانەکانی دەوڵەت دەپێچێتەوە کە هەر تەنها گەڕان بووە بە دوای چارەسەرێکی نموونەییدا بۆ ڕزگار کردنی کۆمەڵگاکەی لە مەترسی هێرشی چینەکانی خوارەوە بەڕێگای جوانکاری و تعمیرکردنی دەوڵەت و بەمەبەستی سەقامگیریی دەستەڵات. هیچ کام لەم رێگا چارانەش، هیچی لە ماهیەتی بۆرژوازی و خەسڵەتی موڵکدارێتیەکەی نەگۆڕیوە کە دەبێت وەک شێرپەنجە بن بڕ بکرێت. مێژووش لە ململانێکانیدا، گەلێ هەنگاوی بڕیوە، لەو کۆیلەیەوە کە کڕین و فرۆشتنی پێوە کراوە، گەیشتۆتە ئەو کارگەرەی لە ئازادکرنیەوە لە فرۆشتنی هێزی زیهن و بازوویەوە، دەرکی کۆیلایەتیەکی نوێ دەکات، دەرکی ئەوە دەکات بنچینەی کۆمەڵ نەگۆڕراوە، ڤایرۆسەکە کە دەستەڵاتە هەروەک خۆی ماوە. وە سەرباری ئەوەی خەباتی بەردەوام، ڕۆژی کار کردنی لە ١٦ سەعاتەوە گەیاندە ٨ سەعات، بەڵام ئەمەش هیچی لە جەوهەری چەوساندنەوە نەگۆڕی، بەڵکو تا ئێشتایش کارگەر، گەرچی ئەو جۆرە خەباتە ئابووریە ڕۆژانەیە، بەشێکە لە خەباتی بژێوی خۆی بە شێوەیەک کە بگونجێت لەگەڵ گەشەی بەردەوامی ئەو شارستانیەتەدا کە هەتا بۆ پێشەوە بڕوات، مرۆڤ هەژارترو سووک و ڕسواتر دەکات، کارگەر بەردەوام لەو پێداویستیانە مەحروم دەکرێت کە خۆی بەرهەمیان دەهێنێت، کەچی ناچار دەکرێت بە کەمێک پول و پارە، ئەو شتانە بکڕێتەوە کە بەرهەمی ڕەنجەشانی خۆیەتی، ئەو بەرهەمدەهێنێت و خاوەن موڵک و دەسەڵاتداران خاوەندارێتی بەرهەمەکانی ئەکەن. بۆیە هەموو خەباتێکی کارگەر، لە جەوهەردا، بۆ لەناوبردنی خۆیەتی وەک کارگەرو گەڕانەوەی بۆ کۆمۆنە ئینسانیەکەی. ئەمەیش بەبێ سەرکەوتنی پێشوەخت بەسەر دەوڵەتدا، هەروەک خەونێکی خۆش دەمێنێتەوە. مێژووی خەباتیش نیشانی داوین، چۆن شۆڕشی کۆمۆنەی پاریسی ۱۸۷۱، هەموو دامودەزگا سیاسیەکانی دەوڵەتی تێکشکاندو خۆبەڕێوەبردنی هەرەوەزکاریە کۆمۆنیەکانی خستە جێگای لە بەرهەمهێنان و ڕێکخستنی کۆمەڵدا. وە هەر خواستی ئەو ژیانە هەرەوەزکاریەیش، هۆشیاریەکی شۆڕشگێری دەخووڵقێنێت بۆ لەناوبردنی ئەم کۆمەڵگایە. بە سەرکەوتنی ئەو ژیانە کۆمۆنیەش گسکێک لە ڕابووردوو ئەدرێت بە عەقڵە باوەکەی و شوێنەوارە ناڕێکوپێکەکانی دەوڵەت و سەرمایەوە کە زەمینەی ئەو عەقڵە باوەیشن. وە ئیتر هەرەوەزکاریەکان بە خۆبەڕێوەبردنی بەرهەمهێنەران، ژیان ڕێکدەخەن نەک بە وەزارەتەکان بێ بەروبوومەکان و پرۆژە سەرمایەداریەکانیان. ئیتر هەرەوەزکاریە کۆمۆنەکان نە پرۆژەی سیاسی دەوڵەتێک دەبن و نە بیرمەندو لێزانی بۆ تەرخان دەکرێت چۆن ببرێت بەڕێوە، نە بەڕێوەبردنی زانستیانەی دەوێت، نە ئابووریزانی دەوێت کۆمەڵگاو چینە ناکۆکەکانی ئاشت بکاتەوە، نە عەقڵی باویش دەمێنێت تەمومژی فیکریی بکاتە حیکمەتی دەسەڵاتداران، وە ئیتر عەقلی باو ناکرێتە مەحەک بۆدیتنی هیچ ڕووداوێک، هیچ دیاردەیەک، ئەو عەقڵەی عەقڵیەتی دەستەڵات خۆیەتی، بەڵکو ئیتر بەرژەوەندیی هاوبەش، ڕێکخەری ژیان دەبێت، عەقڵی ئەو بەرژەوەندیە کۆمەڵ دەجووڵێنێت نەک عەقڵی ئەو ڕاوێژکارەی ووشەکانیشی بە پول و پارەیەکی زۆر دەفرۆشێت، وە تەنانەت هەر ئێستایش، خەباتی پرۆلیتاریا بۆ تێپەڕبوون لە کۆمەڵگای ڕکابەریەوە بەرەو کۆمەڵگای هەرەوەزکاریی، خەباتێکی عەقڵی نیە، شەڕی عەقڵیش نیە، بەڵکو ئاوێنەی ئەو خەباتە شۆرشگێریەیە کە ناکۆکی و جیاوازی چینایەتی سەرچاوەکەیەتی، ئەو ناکۆکیەی هۆشمەندیی خۆبەڕێوەبردن لە کۆمۆنە هەرەوەزکایەکاندا، دەکاتە ئەو هۆشمەندیە شۆڕشگیریەی لە کاتی گونجاوی مێژوویی خۆیدا، دژی هەموو عەقڵی باو دەوەستێتەوەو دەبیت بەشێک لە دینەمۆی پاڵنان بە مێژووەوە بەرەو ژیانێکی کۆمۆنی.