جیهان لە نێوان دوو هێزی کۆنەپەرست و شۆڕشگێردا
حیکمەت هەڵەبجەیی
زۆرجار هەریەکە لە ئێمە؛ کۆمەڵێک پرسیارو لێکدانەوە، بەهزرو هۆشماندا ئەگوزەرێ. ئەوە هەمووی بەرهەمی ئەم ژیانە واقیعیەی کۆمەڵگایە، هەمووی ڕەنگدانەوەی ناکۆکی چینایەتیە. گۆرانکاریەکان و ڕووداوەکان، لەڕێرەوی مێژووداو بەدیدو مەنهەجی ماتریالیستیانە، بەرچاومان ڕوون دەکەنەوە. ئەوەی جێگای سەرنجە، ئەوەیە کە ناکۆکی چینایەتی، خودی مێژوو خۆی شەق دەکات بۆ دوو ئاراستەی جیاواز لە خۆیداو لەویشەوە بۆ دوو لێکدانەوەو تێگەشتینی جیاوازو دژ بەیەک. هەڵبەتە دەستەڵاتی دەوڵەت، هەموو کات، مێژوو سادە دەکاتەو بۆ چەند ڕووداوێکی سیاسی و هەموو ناکۆکیەکانیش بچووک دەکاتەوە بۆ ناکۆکی ئاینی یان نەتەوەیی یان نەقابی. ئەمەش بۆ ئەوەی بتوانێت مێژوو بکاتە کەرەسەی چەواشەکاری و چۆنی بوێت بەو جۆرە لێکدانەوە بۆ دیاردەو ڕوداوەکان بکات، ئەمەش هەر لەڕێگای دام و دەستگاو مدیاییەکانیەوە، وە سەرکەوتووش بووە لە نیشاندانی مێژوودا وەک دەقی ئایدیۆلۆژی کاتێک کە توانیویەتی بەهەڵەوگێڕاوی هەموو شتێک وێنا بکات. بۆ ئەنجامدانی ئەم کارەش بە سەرکەوتوویی، سیاسەتمەدارو ڕۆشنبیرو نووسەرو پارتی سیاسی بەچەپ و ڕاستەوە، ئەخاتە نێو وەهمی مێژوویەکی داتاشراوەوەو لە تەم و مژێکدا، چەواشەکارانە، دەیخاتە بەردەست، ئیتر ئەمە بە میدیاو سۆشیال مێدیاو نوسین و بڵاوکراوەکان و چالاکی ئەو حیزبانەوە کە لە ناوەندە کۆمەڵایەتیەکانەوە، بە فەرمی ڕێگا دراون خەریکی چالاکی سیاسی خۆیان بن. ئەمانەش هەر هەموویان، بەشێوەو جۆرو رەنگی جیاوازەوە، خۆیان هەڵواسیوە بەدەستەڵاتدا بۆ مەرامی سیاسی و ئیمتیازاتی تایبەتی. لەمەشدا دەوڵەت هەر دەستەڵاتێکی ئابووری نیەو بەس، بەڵکو دەستەڵاتێکی سیاسیی هەمە لایەنەشە کە حیزب و تاقم و دەستەی سیاسیی لەپشتەو هەمووشیان پاشکۆی دەوڵەتن و لکاون بە دامودەزگا بیرۆکراسی و مشەخۆرەکانیەوە. سەیر لەوەدایە هەموو ئەو لایەن و گروپە سیاسیانەی کە جێگای خۆیان کردۆتەوە لەپەنا دەستەڵاتدا، هەریەکەیان بەهۆکارێک، خۆیان بە یاریدەدەرو پاڵپشتی بزووتنەوەی جەماوەری ڕەشوڕووت و بێدەرەتان ئەزانن. وە هەر یەکەشیان لە کاتی بەرپابوونی جەنگ و ڕووبەڕوبونەوە کۆمەڵایەتیەکاندا، خۆیان وەک لایەنگری دەوڵەت بەیان دەکەن و دەکەونە داوای چاکسازی و هێورکردنەوەی بارودۆخەکەو چالاکیی مەدەنی و ڕاگەیاندنی ئاشتی و برایەتی. ئەمەش خۆی لەخۆیدا باری بزووتنەوەکە قورس و دژوار ئەکات. لەناو ئەو مێژووە گشتیەدا کە سەرمایە بەم جۆرە تۆماری ئەکات، مێژوویەکی تایبەت هەیە بە پرۆلیتاریا کە بەشێکە لە هەمان مێژووی کۆمەڵگای سەرمایەداری، مێژووی تێکۆشانی چینایەتی کە بە درێژای مێژووی سەرمایە لە بووندا بووەو ئاراستەیەکی شۆڕشگێریی لە مێژووی ئینسانیدا نیشان ئەدات، ئاراستەیەک کە لە هەموو ئاستێکدا، پێچەوانەی ئاراستە کۆنەپەرستەکەی برجوازیەتە کە نەمر کردنی سیستمی نائینسانیی چەوساندنەوەیە. هەر ئەو دوو ئاراستە مێژووییەیە کە پرۆلیتاریای ناچار کردووە بە بەرگری و قوربانیدان و خۆبەخت کردن لە ئاراستە کردنی مرۆڤایەتیدا بەرەو ئەو تروسکاییەی لەگەڵ سەرهەڵدانی سەرمایەدارییدا، لە دوورەوە دەدرەوشێتەوە. وە پێدەچێت ئەم چەرخە، لە هەموو سەردەمێکی تر زیاتر، ئەو قوربانیانەی پێویست بێت. ئەوەتا هەر ئێستا، بە پێشچاومانەوە، قوربانیدانەکانی خەڵکی عێراق، سنووری هەموو وێناکردنێکی تێپەڕاند. ئەوەشی گرنگی هەیە بۆ مێژوو وە چاومان لەسەریەتی، هەر تەنها ئەو پاڵەوانیەتی و قارەمانێتی و بەگژا چوونەوەیە نیە، هەر ڕووبەڕووبونەوەو جەنگی چینایەتی نیە لەگەڵ نوێنەرە فەرمیەکەی کۆمەڵگای سەرمایەداریدا، دەسەڵاتی دەوڵەت، بەڵکو ئەوەیە کە پرۆلیتاریا بەو کارە مێژووییەی، نیشانی ئەدات کە شۆڕشگێرێتی ئەو چینە، بە ئەم پینەو پەڕۆو ئەو چاکسازی، سنووربەند ناکرێت. هەر بەوجۆرە، مێژووی خەباتی پرۆلیتاریا، ئەوە نیشان ئەدات کە بزووتنەوەی ئەو چینە، بە تەواوی سەربەخۆیە لە ئاراستە مێژووییەکەیدا، وە ناساندنی هەموو هاوپەیمانێتیەکی ئەو لەگەڵ برجوازیەتدا، لە دەستکردی خودی برجوازیەت خۆیەتی، هەموو بەشداریەک لە پەرلەمانەکاندا بەناوی پرۆلیتاریاوە، لە کردەی ئەو ڕۆشنبیرە برجوازیانەیە کە ئارەزوومەندی ئیمتیازاتە شیرینەکانی برجوازیەتن، هەموو داوایەک بۆ سەروەریی یاسا، داوایە بۆ ملکەچ پێکردنی پرۆلیتاریا لەبەردەم برجوازیەتدا، ناساندنی هەموو دەوڵەتێک بە ناوی پرۆلیتاریاوە، هەوڵێکە بۆ ڕێفۆرمێکی نوێی کۆمەڵگا دژی ئاراستە مێژووییە شۆڕشگێریەکەی پرۆلیتاریا، وە هەر ئەوەیشە ئەو گیانە کۆنەپەرستەی دەیەوێت جومگە شکاوەکانی ئەم کۆمەڵگایەو دەوڵەتەکەی ساڕێژ بکات، لەم کارەشدا، هەموو تەوژم و حیزب و لایەنەکان بەناوی ناسیۆنالیستی و ئاینی و ڕەگەزو مەزهەبەوە، بەشدارن.
ماوە بڵێین، مادام سەرمایەداریی سروشتێکی ئینترناسیۆنالیستیی هەیە، ئەوا دژەکەیشی، پرۆلیتاریا، هەمان ئەو سروشتەی لەخۆگرتووە. بۆیە جیهان بە گشتی، لە نێوان ململانێی چینایەتیدایە، چینێکیان محافیزکار، چینێکیان شۆڕشگیر. هەموو ئەوانەی دەکەونە بەرەی محافیزکارەکانەوە، ئەو هێزە کۆنەپەرستانەن کە دەستیان بە باڵی برجوازیەتەوە گرتووەو نایانەوێت نووچ بدات، ئەمانەش ئەوانەن کە بەناوی دەوڵەتداری و دەوڵەتی باشترو دەوڵەتی پێشکەوتنخوازترەوە، لە پێناوی پاراستنی بەرژەوەندیەکانی خۆیاندا، هەوڵی ژیاندنەوەی شانە مردووەکانی ئەم کۆمەڵگایە ئەدەن، ئەوانەش ناسیۆنالیستەکانن، حیزبە ئاینیەکانن، ڕۆشنبیرە برجوازیەکانن، چەپەکانن، سیاستەتمەدارو ئابووریناسەکانن.
بە پێچەوانەوە، پرۆلیتاریا خاوەنی هیچ نیە لەم کۆمەڵگایەدا هەتا پارێزگاریی لێبکات، وە هەر ئەوەیە سروشتە شۆڕشگیریەکەی، وە هەر ئەوەیە ڕێ بەو چینە نادات، خۆی لەگەڵ ئەم کۆمەڵگایەدا بگونجێنێت و ببێتە هێزێکی ڕێفۆرمیستی کۆنەپەرست. هەر ئەوەش دەیخاتە دژایەتی هەموو ئەو هێزە کۆنەپەرستانەی بە دوای فۆرمێکی تایبەتیی دەوڵەتدا دەگەڕێن گوایە بۆ ڕزگار کردنی مرۆڤ. بەڵام چارە نیە، تەنها ڕێگا بۆ ڕزگار بوون، ڕزگار بوونە لە دەوڵەت. ئەوەش وەدی نایەت بەبێ شۆڕش. هەر ئەوەشە سروشتی شۆڕشگیرانەی ئەو چینە پرۆلیتاریایەی بە لەناوبردنی خۆی، دونیای چینەکان بۆ هەمیشە ڕادەماڵێت.
زۆرجار هەریەکە لە ئێمە؛ کۆمەڵێک پرسیارو لێکدانەوە، بەهزرو هۆشماندا ئەگوزەرێ. ئەوە هەمووی بەرهەمی ئەم ژیانە واقیعیەی کۆمەڵگایە، هەمووی ڕەنگدانەوەی ناکۆکی چینایەتیە. گۆرانکاریەکان و ڕووداوەکان، لەڕێرەوی مێژووداو بەدیدو مەنهەجی ماتریالیستیانە، بەرچاومان ڕوون دەکەنەوە. ئەوەی جێگای سەرنجە، ئەوەیە کە ناکۆکی چینایەتی، خودی مێژوو خۆی شەق دەکات بۆ دوو ئاراستەی جیاواز لە خۆیداو لەویشەوە بۆ دوو لێکدانەوەو تێگەشتینی جیاوازو دژ بەیەک. هەڵبەتە دەستەڵاتی دەوڵەت، هەموو کات، مێژوو سادە دەکاتەو بۆ چەند ڕووداوێکی سیاسی و هەموو ناکۆکیەکانیش بچووک دەکاتەوە بۆ ناکۆکی ئاینی یان نەتەوەیی یان نەقابی. ئەمەش بۆ ئەوەی بتوانێت مێژوو بکاتە کەرەسەی چەواشەکاری و چۆنی بوێت بەو جۆرە لێکدانەوە بۆ دیاردەو ڕوداوەکان بکات، ئەمەش هەر لەڕێگای دام و دەستگاو مدیاییەکانیەوە، وە سەرکەوتووش بووە لە نیشاندانی مێژوودا وەک دەقی ئایدیۆلۆژی کاتێک کە توانیویەتی بەهەڵەوگێڕاوی هەموو شتێک وێنا بکات. بۆ ئەنجامدانی ئەم کارەش بە سەرکەوتوویی، سیاسەتمەدارو ڕۆشنبیرو نووسەرو پارتی سیاسی بەچەپ و ڕاستەوە، ئەخاتە نێو وەهمی مێژوویەکی داتاشراوەوەو لە تەم و مژێکدا، چەواشەکارانە، دەیخاتە بەردەست، ئیتر ئەمە بە میدیاو سۆشیال مێدیاو نوسین و بڵاوکراوەکان و چالاکی ئەو حیزبانەوە کە لە ناوەندە کۆمەڵایەتیەکانەوە، بە فەرمی ڕێگا دراون خەریکی چالاکی سیاسی خۆیان بن. ئەمانەش هەر هەموویان، بەشێوەو جۆرو رەنگی جیاوازەوە، خۆیان هەڵواسیوە بەدەستەڵاتدا بۆ مەرامی سیاسی و ئیمتیازاتی تایبەتی. لەمەشدا دەوڵەت هەر دەستەڵاتێکی ئابووری نیەو بەس، بەڵکو دەستەڵاتێکی سیاسیی هەمە لایەنەشە کە حیزب و تاقم و دەستەی سیاسیی لەپشتەو هەمووشیان پاشکۆی دەوڵەتن و لکاون بە دامودەزگا بیرۆکراسی و مشەخۆرەکانیەوە. سەیر لەوەدایە هەموو ئەو لایەن و گروپە سیاسیانەی کە جێگای خۆیان کردۆتەوە لەپەنا دەستەڵاتدا، هەریەکەیان بەهۆکارێک، خۆیان بە یاریدەدەرو پاڵپشتی بزووتنەوەی جەماوەری ڕەشوڕووت و بێدەرەتان ئەزانن. وە هەر یەکەشیان لە کاتی بەرپابوونی جەنگ و ڕووبەڕوبونەوە کۆمەڵایەتیەکاندا، خۆیان وەک لایەنگری دەوڵەت بەیان دەکەن و دەکەونە داوای چاکسازی و هێورکردنەوەی بارودۆخەکەو چالاکیی مەدەنی و ڕاگەیاندنی ئاشتی و برایەتی. ئەمەش خۆی لەخۆیدا باری بزووتنەوەکە قورس و دژوار ئەکات. لەناو ئەو مێژووە گشتیەدا کە سەرمایە بەم جۆرە تۆماری ئەکات، مێژوویەکی تایبەت هەیە بە پرۆلیتاریا کە بەشێکە لە هەمان مێژووی کۆمەڵگای سەرمایەداری، مێژووی تێکۆشانی چینایەتی کە بە درێژای مێژووی سەرمایە لە بووندا بووەو ئاراستەیەکی شۆڕشگێریی لە مێژووی ئینسانیدا نیشان ئەدات، ئاراستەیەک کە لە هەموو ئاستێکدا، پێچەوانەی ئاراستە کۆنەپەرستەکەی برجوازیەتە کە نەمر کردنی سیستمی نائینسانیی چەوساندنەوەیە. هەر ئەو دوو ئاراستە مێژووییەیە کە پرۆلیتاریای ناچار کردووە بە بەرگری و قوربانیدان و خۆبەخت کردن لە ئاراستە کردنی مرۆڤایەتیدا بەرەو ئەو تروسکاییەی لەگەڵ سەرهەڵدانی سەرمایەدارییدا، لە دوورەوە دەدرەوشێتەوە. وە پێدەچێت ئەم چەرخە، لە هەموو سەردەمێکی تر زیاتر، ئەو قوربانیانەی پێویست بێت. ئەوەتا هەر ئێستا، بە پێشچاومانەوە، قوربانیدانەکانی خەڵکی عێراق، سنووری هەموو وێناکردنێکی تێپەڕاند. ئەوەشی گرنگی هەیە بۆ مێژوو وە چاومان لەسەریەتی، هەر تەنها ئەو پاڵەوانیەتی و قارەمانێتی و بەگژا چوونەوەیە نیە، هەر ڕووبەڕووبونەوەو جەنگی چینایەتی نیە لەگەڵ نوێنەرە فەرمیەکەی کۆمەڵگای سەرمایەداریدا، دەسەڵاتی دەوڵەت، بەڵکو ئەوەیە کە پرۆلیتاریا بەو کارە مێژووییەی، نیشانی ئەدات کە شۆڕشگێرێتی ئەو چینە، بە ئەم پینەو پەڕۆو ئەو چاکسازی، سنووربەند ناکرێت. هەر بەوجۆرە، مێژووی خەباتی پرۆلیتاریا، ئەوە نیشان ئەدات کە بزووتنەوەی ئەو چینە، بە تەواوی سەربەخۆیە لە ئاراستە مێژووییەکەیدا، وە ناساندنی هەموو هاوپەیمانێتیەکی ئەو لەگەڵ برجوازیەتدا، لە دەستکردی خودی برجوازیەت خۆیەتی، هەموو بەشداریەک لە پەرلەمانەکاندا بەناوی پرۆلیتاریاوە، لە کردەی ئەو ڕۆشنبیرە برجوازیانەیە کە ئارەزوومەندی ئیمتیازاتە شیرینەکانی برجوازیەتن، هەموو داوایەک بۆ سەروەریی یاسا، داوایە بۆ ملکەچ پێکردنی پرۆلیتاریا لەبەردەم برجوازیەتدا، ناساندنی هەموو دەوڵەتێک بە ناوی پرۆلیتاریاوە، هەوڵێکە بۆ ڕێفۆرمێکی نوێی کۆمەڵگا دژی ئاراستە مێژووییە شۆڕشگێریەکەی پرۆلیتاریا، وە هەر ئەوەیشە ئەو گیانە کۆنەپەرستەی دەیەوێت جومگە شکاوەکانی ئەم کۆمەڵگایەو دەوڵەتەکەی ساڕێژ بکات، لەم کارەشدا، هەموو تەوژم و حیزب و لایەنەکان بەناوی ناسیۆنالیستی و ئاینی و ڕەگەزو مەزهەبەوە، بەشدارن.
ماوە بڵێین، مادام سەرمایەداریی سروشتێکی ئینترناسیۆنالیستیی هەیە، ئەوا دژەکەیشی، پرۆلیتاریا، هەمان ئەو سروشتەی لەخۆگرتووە. بۆیە جیهان بە گشتی، لە نێوان ململانێی چینایەتیدایە، چینێکیان محافیزکار، چینێکیان شۆڕشگیر. هەموو ئەوانەی دەکەونە بەرەی محافیزکارەکانەوە، ئەو هێزە کۆنەپەرستانەن کە دەستیان بە باڵی برجوازیەتەوە گرتووەو نایانەوێت نووچ بدات، ئەمانەش ئەوانەن کە بەناوی دەوڵەتداری و دەوڵەتی باشترو دەوڵەتی پێشکەوتنخوازترەوە، لە پێناوی پاراستنی بەرژەوەندیەکانی خۆیاندا، هەوڵی ژیاندنەوەی شانە مردووەکانی ئەم کۆمەڵگایە ئەدەن، ئەوانەش ناسیۆنالیستەکانن، حیزبە ئاینیەکانن، ڕۆشنبیرە برجوازیەکانن، چەپەکانن، سیاستەتمەدارو ئابووریناسەکانن.
بە پێچەوانەوە، پرۆلیتاریا خاوەنی هیچ نیە لەم کۆمەڵگایەدا هەتا پارێزگاریی لێبکات، وە هەر ئەوەیە سروشتە شۆڕشگیریەکەی، وە هەر ئەوەیە ڕێ بەو چینە نادات، خۆی لەگەڵ ئەم کۆمەڵگایەدا بگونجێنێت و ببێتە هێزێکی ڕێفۆرمیستی کۆنەپەرست. هەر ئەوەش دەیخاتە دژایەتی هەموو ئەو هێزە کۆنەپەرستانەی بە دوای فۆرمێکی تایبەتیی دەوڵەتدا دەگەڕێن گوایە بۆ ڕزگار کردنی مرۆڤ. بەڵام چارە نیە، تەنها ڕێگا بۆ ڕزگار بوون، ڕزگار بوونە لە دەوڵەت. ئەوەش وەدی نایەت بەبێ شۆڕش. هەر ئەوەشە سروشتی شۆڕشگیرانەی ئەو چینە پرۆلیتاریایەی بە لەناوبردنی خۆی، دونیای چینەکان بۆ هەمیشە ڕادەماڵێت.